Oktay Güvemli Muhasebe ve Finans Tarihi Vakfı'nın (MUFTAV) kuruluş amaçları, muhasebe ve finans bilimi yanında muhasebe ve finans tarihi biliminin gelişmesine ve yaygınlaşmasına dönük araştırmaları, başta Türkiye, Balkanlar, Ortadoğu ülkeleri olmak üzere öteki ülkelerde yapmak; eğitim programları düzenlemek ve uygulamak, muhasebe ve finans tarihi ile ilgili lisans ve lisansüstü akademik çalışmaları özendirmek ve desteklemek olarak belirlenmiştir. Vakıf, bu amaçlar doğrultusunda kısa sürede aşağıdaki aktiviteleri gerçekleştirmeye başlamıştır.

Vakıf, İstanbul-Şişli’de bir ihtisas kütüphanesi kurmuştur. Kütüphanede 2020 yılı itibariyle on yedi binin üzerinde kitap bulunmaktadır. Kütüphane, 1994 yılında Pacioli'nin Summa'sının 500. yılının kutlanması sırasında doğan ve yıllar boyu süren Orta Doğu muhasebe tarihi araştırmalarının ortaya çıkarttığı bir platformdur.

Cumhuriyet’in 90. yılı dolayısı ile (1923-2013) Cumhuriyet döneminde yayınlanan muhasebe ve finans kitaplarının envanter çalışması başlamıştır. Bu proje ile meslek mensuplarının güncel kitapları izlemeleri de olanaklı hale getirilmektedir.

2011 yılından bu yana Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi senede iki defa olacak şekilde yayınlamaktadır. Dergi, Türk muhasebe, finans ve işletme kültürünü dünyaya tanıtmayı amaçlamaktadır.

Uluslararası muhasebe tarihi kongreleri ve konferansları organize edilmeye başlanmıştır. Bu çalışmalar, Osmanlı'dan gelen kayıt kültürünün, Cumhuriyet döneminde yaşanan gelişmelerin ve Orta Doğu araştırmalarının bir serüveni niteliğindedir.

21. Yüzyılda dijital ortamda yer alan kaynaklar, muhasebe ve finans tarihi gibi konularda geçmişin derinliklerinde yapılacak çalışmalar için yetersiz kalmaktadır. Ya da yeterli sayıda değillerdir.

Muhasebe tarihi, geçmişte muhasebenin başarısını ölçer; Bir hizmet sektörü olarak muhasebenin geçmişte işini ne ölçüde başarılı olarak yapabildiğinin araştırılması muhasebe tarihinin konusudur. Tarih boyunca, ekonomik, sosyal, hukuki ve politik dalgalanmalarla değişen ihtiyaçlara, ne ölçüde uyum sağlayabildiğinin, kendisini ne ölçüde yenileyebildiğinin araştırılması muhasebe tarihinin işidir. Bu noktadan yaklaşım, değişen kayıt ihtiyaçlarının ortaya çıkış öykülerini önemli kılar. Geçmiş 180 yılda (1839-2019) Türkiye bu ihtiyaç değişimlerini iki kez yaşamıştır. İlk değişim, Tanzimat sonrası batılılaşma hareketleri sırasında ortaya çıkmıştır. Bu değişim sırasında, Osmanlı İmparatorluğu'nun beş yüz yıldır kullandığı merdiven yöntemi, yerini çift yanlı kayıt yöntemine bırakmak zorunda kalmıştır. İkinci değişim Cumhuriyetin ilanı sonrası yaşanmıştır. Bu değişim sürecinde çift yanlı kayıt yöntemi, zamanın koşullarına uyarak varlığını korumuş, ama muhasebe düşüncesi, o zamana kadar içinde geliştiği Ticaret Hukukundan ayrılarak, vergi alanının kontrolüne girmiştir. 2011 yılında ekonominin küreselleşme olgusunun getirdiği değişim çerçevesinde yayınlanan Türk Ticaret Kanunu, bu konuda bir yenilik arayışı niteliği taşımaktadır...

Muhasebe tarihi, sadece Türkiye’de değil, dünyada yeni bir bilim dalı olduğu için, yukarıda yakın geçmişle ilgili olarak değinilen konular dahil birçok kayıt kültürü konusu henüz derinlemesine incelenmiş değildir. Türkiye'nin böylesine önemli kayıt kültürü konuları, muhasebe tarihçilerinin incelemelerini beklemektedir. Bunu önemli kılan, muhasebenin geleceğinin geçmişte aranması gereğidir...

Prof. Dr. Oktay Güvemli